综述与进展

双功能二亚乙基三胺五乙酸系列配体作为磁共振成像造影剂的合成研究进展

  • 万福贤 ,
  • 俞开潮
展开
  • a 山东农业大学化学与材料科学学院 泰安 271018;
    b 华中科技大学化学与化工学院 武汉 430074

收稿日期: 2013-10-31

  修回日期: 2013-12-18

  网络出版日期: 2013-12-27

基金资助

国家自然科学基金(No. 20675033)和山东省科技发展计划(No. 2013CEX2019)资助项目

Recent Progress in the Synthesis of Bifunctional Diethylenetriamine-pentaacetic Acid Derivatives Ligand for Magnetic Resonance Imaging Contrast Agent

  • Wan Fuxian ,
  • Yu Kaichao
Expand
  • a College of Chemistry and Material Science, Shan Dong Agricultural University, Taian 271018;
    b School of Chemistry and Chemical Engineering, Huazhong University of Science and Technology, Wuhan 430074

Received date: 2013-10-31

  Revised date: 2013-12-18

  Online published: 2013-12-27

Supported by

Project supported by the National Natural Science Foundation of China (No. 20675033) and the Science and Technology Development of Shandong Province (No. 2013CEX2019).

摘要

二亚乙基三胺五乙酸(DTPA)及其衍生物具有优良的配位性能,在化学及生物医学领域有广泛的应用,尤其是作为磁共振成像造影剂. 双功能DTPA类配体对于研发DTPA类磁共振成像造影剂具有重要的作用,制备符合不同要求的该类配体具有相当的难度. 着重介绍双功能DTPA类配体的各种合成方法,并对不同的方法和路线优缺点进行比较.

本文引用格式

万福贤 , 俞开潮 . 双功能二亚乙基三胺五乙酸系列配体作为磁共振成像造影剂的合成研究进展[J]. 有机化学, 2014 , 34(4) : 613 -629 . DOI: 10.6023/cjoc201310052

Abstract

Diethylenetriaminepentaacetic acid (DTPA) and its derivatives have been used in chemistry, biology, medicine and many other fields due to their coordination properties, especially, used as magnetic resonance imaging (MRI) contrast agent. Bifunctional-DTPA ligand can be easily and readily linked to various biomolecules. It is of primary importance for the development high relaxation efficiency and/or targeted MRI contrast agents, but the synthesis of bifunctional-DTPA ligand is rather difficult. In this review, various synthetic methods for synthesizing these compounds are summarized.

参考文献

[1] Lauterbur, P. C. Nature 1973, 242, 190.

[2] Zhou, Z.; Wu, X.; Kresak, A.; Griswold, M.; Lu, Z.-R. Biomaterials 2013, 34, 7683.

[3] Caravan, P.; Ellison, J. J.; McMurry, T. J.; Lauffer, R. B. Chem. Rev. 1999, 99, 2293.

[4] Gallez, B.; Swartz, H. M. NMR Biomed. 2004, 17, 223.

[5] Alper, J. Science 1993, 261, 554.

[6] Sipkins, D. A.; Cheresh, D. A.; Kazemi, M. R.; Levin, L. M.; Bednarski, M. D.; Li, K. C. Nat. Med. 1998, 4, 623.

[7] Liang, S.-B.; Chang, F.; Li, J.-Q.; Li, X.-X.; Song, C.-M. Polym. Bull. 2011, 7, 96 (in Chinese)(梁晟斌, 常飞, 李建奇, 李欣欣, 宋春梅, 高分子通报, 2011, 7, 96.)

[8] Tang, J.; Sheng, Y.; Hu, H.; Shen, Y. Prog. Polym. Sci. 2013, 38, 462.

[9] Yu, K.-C.; Lv, Z.-R.; Yao, Y.; Fu, S.-T.; Ding, S.-W.; Zhou, J.-L. Chin. J. Magn. Reson. 2010, 27, 355 (in Chinese).(俞开潮, 吕志勇, 姚遥, 付世涛, 丁尚武, 周锦兰, 波谱学杂志, 2010, 27, 355.)

[10] Accardo, A.; Tesauro, D.; Aloj, L.; Pedone, C.; Morelli, G. Coord. Chem. Rev. 2009, 253, 2193.

[11] Zhang, S.-R.; Ren, J.-M.; Pei, F.-K. Prog. Chem. 1995, 7, 98 (in Chinese).(张善荣, 任吉民, 裴奉奎, 化学进展, 1995, 7, 98.)

[12] Yan, G.-P.; Zhuo, R.-X. Chin. Sci. Bull. 2001, 46, 1233 (in Chinese)(鄢国平, 卓仁禧, 科学通报, 2001, 46, 1233.)

[13] Yan, G. P.; Robinson, L.; Hogg, P. Radiography 2007, 13, 5.

[14] Frullano, L.; Caravan, P. Curr. Org. Synth. 2011, 8, 535.

[15] Caravan, P. Chem. Soc. Rev. 2006, 35, 512.

[16] Weinmann, H. J.; Brash, R. C.; Press, W. R.; Wesbey, G. E. Am. J. Radiol. 1984, 142, 619.

[17] Cacheris, W. P.; Nickle, S. K.; Sherry, A. D. Inorg. Chem. 1987, 26, 958.

[18] Brucher, E. Top. Curr. Chem. 2002, 221, 103.

[19] Toth, E.; Brucher, E.; Lazar, I.; Toth, I. Inorg. Chem. 1994, 33, 4070.

[20] Sarka, L.; Burai, L.; Brucher, E. Chem. Eur. J. 2000, 6, 719.

[21] Laurent, S.; Vander, L.; Copoix, F.; Muller, R. N. Invest. Radiol. 2001, 36, 115.

[22] Marckmann, P.; Skov, L.; Rossen, K. J. Am. Soc. Nephrol. 2006, 17, 2359.

[23] High, W. A.; Ayers, R. A.; Chandler, J.; Zito, G.; Cowper, S. E. J. Am. Acad. Dermatol. 2007, 56, 21.

[24] Shellock, F. G.; Spinazzi, A. Am. J. Roentgenol. 2008, 191, 1.

[25] Feng, J. H.; Sun, G.Y.; Pei, F.K.; Liu, M. L. J. Inorg. Biochem. 2002, 92, 193.

[26] Yang, X.-L.; Yang, X. -W.; Huang, Y.; Zhang, Q.;Wu, J.-B.; Cao, B.-N.; Zhang, X.-Y. Chem. J. Chin. Univ. 2012, 33, 426 (in Chinese)(杨晓露, 杨兴旺, 黄燕, 张岐, 吴静波, 曹本南, 张晓燕, 高等学校化学学报, 2012, 33, 426.)

[27] Zhou, X.; Yang, L.; Yan, G. P.; Xu, W.; Zhou, C. K.; Zhang, Q.; Li, L.; Liu, F.; Guo, J. F.; Zhao, Q. J. Rare Earths 2012, 30, 884.

[28] Park, J.-A.; Kim, H.-K.; Kim, J.-H.; Jeong, S.-W.; Jung, J.-C.; Lee, G.-H.; Lee, J.; Chang, Y.; Kim, T.-J. Bioorg. Med. Chem. Lett. 2010, 20, 2287.

[29] Sankar, A. U. R.; Yamasitha, M.; Srinivasulu, K.; Ozaki, N.; Aoki, T.; Fujie, M.; Ogawa, K.; Okada, S.; Yamada, M.; Tanaka, Y.; Kimura, M.; Toda, M. Tetrahedron Lett. 2010, 51, 2431.

[30] Ozaki, N.; Sankar, A. U. R.; Yamasitha, M.; Aoki, T.; Tanaka, Y.; Kimura, M.; Toda, M.; Fujie, M.; Takehara, Y.; Sakahara, H. Bioorg. Med. Chem. Lett. 2010, 20, 932.

[31] Zhao, X.; Zhuo, R. X.; Lu, Z. R. Polyhedron 1997, 16, 2755.

[32] Yu, K.-C.; Hu, H.-B.; Liu, M.-L.; Yuan, H.-Z.; Ye, Z.-H.; Zhou, R.-X. Chin. J. Polym. Sci. 1999, 17, 471.

[33] Yu, K.-C.; Wang, X.-B.; Ye, C.-H.; Li, L.-Y.; Liu, M.-L.; Zhuo, R.-X. Chin. J. Chem. 2001, 19, 788.

[34] Yu, K.-C.; Wang, X.-B.; Li, L.-Y.; Ye, C.-H. Prog. Nat. Sci. 1999, 9, 1036 (in Chinese) (俞开潮, 王新兵, 李丽云, 叶朝辉, 自然科学进展, 1999, 9, 1036.)

[35] Yu, K.-C.; Feng, J.-W.; Hu, H.-B.; Lu, G.; Zhuo, R.-X.; Li, L.-Y.; Ye, C.-H. Chin. J. Magn. Reson. 1998, 15, 123 (in Chinese).(俞开潮, 冯继文, 胡红兵, 卢广, 卓仁禧, 李丽云, 叶朝辉, 波谱学杂志, 1998, 15, 123.)

[36] Tang, H.A.; Yang, S.; Yang, R. D. Synth. Commun. 2003, 33, 2811.

[37] Wei, J.-F.; Zhuo, R.-X.; He, D.-P. J. Rare Earths 1999, 17, 166.

[38] Fu, Y.-J.; Zhuo, R.-X. Chem. J. Chin. Univ. 1997, 18, 1072 (in Chinese).(傅雁军, 卓仁禧, 高等学校化学学报, 1997, 18, 1072.)

[39] Yan, G.-P.; Zhuo, R.-X.; Xu, M.-P.; Li, L.-Y.; Tang, Y.-F. Sci. China: Chem. 2001, 31, 253 (in Chinese).(郡国平, 卓仁禧, 徐勉彭, 李丽云, 唐岳枫, 中国科学(B辑), 2001, 31, 253.)

[40] Lee, T.-M.; Cheng, T.-H.; Ou, M.-H.; Chang, C.-A.; Wang, Y.-M. Magn. Reson. Chem. 2004, 42, 329.

[41] Richard, C.; Chaumet-Riffaud, P.; Belland, A.; Parat, A.; Contino-Pepin, C.; Bessodes, M.; Scherman, D.; Pucci, B.; Migent, N. Int. J. Pharm. 2009, 379, 301.

[42] Yu, K.-C.; Wan, F.-X.; Zhang, Y.; Zhou, J.-L.; Lu, G.; Liu, M.-L.; Ding, S.-W. Chin. J. Inorg. Chem. 2004, 20, 389 (in Chinese).(俞开潮, 万福贤, 张焱, 周锦兰, 卢广, 刘买利, 丁尚武, 无机化学学报, 2004, 20, 389.)

[43] Yu, K. C.; Hamdan, Y.; Wan, F. X.; Li, Y. X.; Huang, K. X.; Zhou, J. L. Aust. J. Chem. 2007, 60, 218.

[44] Yu, K.-C.; Li, L. Y.; Wan, F.-X.; Zhou, J.-L.; Ding, S.-W.; Ye, C.-H. Spectrosc. Spectral Anal. 2006, 26, 670 (in Chinese).(俞开潮, 李留义, 万福贤, 周锦兰, 丁尚武, 叶朝辉, 光谱学与光谱分析, 2006, 26, 670.)

[45] Zhou, J.-L.; Wan, F.-X.; Yu, K.-C.; Ding, S.-W. Chem. J. Chin. Univ. 2005, 26, 1391 (in Chinese).(周锦兰, 万福贤, 俞开潮, 丁尚武, 高等学校化学学报, 2005, 26, 1391.)

[46] Yu, K. C.; Li, Y. X.; Zhou, J. L.; Ding, S. W.; Ye, C. H. Chem. Res. Chin. Univ. 2005, 21, 512.

[47] Zhou, J.-L.; Wan, F.-X.; Yu, K.-C.; Ding, S.-W.; Yang, N.-H.; Ye, C.-H. Chin. J. Inorg. Chem. 2005, 21, 1237 (in Chinese).(周锦兰, 万福贤, 俞开潮, 丁尚武, 杨年华, 叶朝辉, 无机化学学报, 2005, 21, 1237.)

[48] Halpern, S.; Stern, P.; Hagan, P.; Chen, A.; Frincke, J.; Bartholomew, R.; David, G.; Adams, T. In Radioimmunoimaging and Radioimmunotherapy, Eds.: Burchiel, E. W.; Rhodes, B. A., Elsevier, New York, 1983, p. 197.

[49] Subramanian, R. WO 9014881, 1991 [Chem. Abstr. 1991, 115, 91839].

[50] Ratanajanchai, M.; Lee, D. H.; Sunintaboon, P.; Yang, S.-G. J. Colloid Interface Sci. 2014, 415, 70.

[51] Yuan, J.; Miao, C.; Peng, F.; Zeng, X.; Guo, H.; Wang, X.; Li, S.; Xie, X. J. Appl. Polym. Sci. 2013, 127, 4549.

[52] Yang, Z.-Z.; Ding, C.-X.; Qu, X.-Z.; Liu, J.-G. CN 101307018, 2008 [Chem. Abstr. 2008, 150, 36045].

[53] Alleti, R.; Vagner, J.; Dehigaspitiya, D. C.; Moberg, V. E.; Elshan, N. G. R. D.; Tafreshi, N. K.; Brabez, N.; Weber, C. S.; Lynch, R. M.; Hruby, V. J.; Gillies, R. J.; Morse, D. L.; Mash, E. A. Bioorg. Med. Chem. 2013, 21, 5029.

[54] Jiang, X.-M. M.S. Thesis, Huazhong University of Science and Technology, Wuhan, 2005 (in Chinese).(江湘梅, 硕士论文, 华中科技大学, 武汉, 2005.)

[55] Enginar, H.; Unak, P.; Lambrecht, F. Y.; Muftuler, F. Z. B.; Medine, E. I. In Vivo 2008, 22, 93.

[56] Ardestani, M. S.; Arabzadeh, A. J.; Heidari, Z.; Hosseinzadeh, A.; Ebrahimi, H.; Hashemi, E.; Mosayebina, M.; Ebrahimi, S. E. S.; Amanlou, M. J. Radioanal. Nucl. Chem. 2010, 283, 447.

[57] Arano, Y.; Uezono, T.; Akizawa, H.; Ono, M.; Wakisaka, K.; Nakayama, M.; Sakahara, H.; Konishi, J.; Yokoyama, A. J. Med. Chem. 1996, 39, 3451.

[58] Leclercq, F.; Cohen-Ohana, M.; Mignet, N.; Sbarbati, A.; Herscovici, J.; Scherman, D.; Byk, G. Bioconjugate Chem. 2003, 14, 112.

[59] Felder, E.; Anelli, P. L.; Virtuani, M.; Beltrami, A.; Lolli, M. WO 9515319, 1995 [Chem. Abstr. 1995, 123, 357595].

[60] Roy, B. C.; Mallik, S. Org. Lett. 2001, 3, 1877.

[61] Lee, T.-W.; Yang, C.-H.; Ho, Y.-S.; Lu, L.-H.; Chen, S.-L. US 7767844, 2010 [Chem. Abstr. 2006, 145, 505757].

[62] Burks, E.; Koshti, N.; Jacobs, H.; Gopalan, A. Synlett 1998, 1285.

[63] Giordano, C.; del Bianco, C.; Faini, S.; Napoli, A.; Sindona, G.; Cellai, L. Synthesis 2004, 1835.

[64] Davies, J. S.; Al-Jamri, L. J. Pept. Sci. 2002, 8, 663.

[65] Steve, P. R.; Nicola, J. D. Org. Lett. 2000, 14, 2117.

[66] Lv, Z.-Y. M.S. Thesis, Huazhong University of Science and Technology, Wuhan, 2011 (in Chinese).(吕志勇, 硕士论文, 华中科技大学, 武汉, 2011.)

[67] Anelli, P. L.; Fedeli, F.; Gazzotti, O.; Lattuada, L.; Lux, G.; Rebasti, F. Bioconjugate Chem. 1999, 10, 137.

[68] McMurry, T. J.; Pippin, C. G.; Wu, C.; Deal, K. A.; Brechbiel, M. W.; Mirzadeh, S.; Gansow, O. A. J. Med. Chem. 1998, 41, 3546.

[69] Brechbiel, M. W.; Gansow, O. A.; Atcher, R. W.; Schlom, J.; Esteban, J.; Simpson, D.; Colcher, D. Inorg. Chem. 1986, 25, 2772.

[70] Brechbiel, M. W.; Gansow, O. A. Bioconjugate Chem. 1991, 2, 187.

[71] Cummins, C. H.; Rutter, E. W. Jr.; Fordyce, W. A. A. Bioconjugate Chem. 1991, 2, 180.

[72] Corson, D. T.; Meares, C. F. Bioconjugate Chem. 2000, 11, 300.

[73] Schmitt-Willich, H.; Brehm, M.; Ewers, C. L. J.; Michl, G.; Mueller-Fahrnow, A.; Petrov, O.; Platzek, J.; Raduechel, B.; Suelzle, D. Inorg. Chem. 1999, 38, 1134.

[74] Mindt, T. L.; Müller, C.; Stuker, F.; Salazar, J.-F.; Hohn, A.; Mueggler, T.; Rudin, M.; Schibli, R. A. Bioconjugate Chem. 2009, 20, 1940.

[75] Sajiki, H.; Ong, K. Y.; Nadler, S. T.; Wages, H. E.; McMurry, T. J. Synth. Commun. 1996, 26, 2511.

[76] Amedio, J. C..; Bernard, P. J.; Fountain, M.; Wagenen, V. G. Synth. Commun. 1999, 29, 2377.

[77] Cox, J. P. L.; Craig, A. S.; Helps, I. M.; Jankowski, K. J.; Parker, D.; Eaton, M. A. W.; Millican, A. T.; Millar, K.; Beeley, N. R. A.; Boyce, B. A. J. Chem. Soc., Perkin Trans. 1 1990, 2567.

[78] Anelli, P. L.; Lattuada, L.; Lorusso, V.; Lux, G.; Morisetti, A.; Morosini, P.; Serleti, M.; Uggeri, F. J. Med. Chem. 2004, 47, 3629.

[79] Uggeri, F.; Aime, S.; Anelli, P. L.; Botta, M.; Brocchetta, M.; de Haeen, C.; Ermondi, G.; Grandi, M.; Paoli, P. N. Inorg. Chem. 1995, 34, 633.

[80] Westerberg, D. A.; Carney, P. L.; Rogers, P. E.; Kline, S. J.; Johnson, D. K. J. Med. Chem. 1989, 32, 236.

[81] Li, J. F.; Huang, S. X.; Shao, K.; Liu, Y.; An, S.; Kuang, Y. Y.; Guo, Y. B.; Ma, H. J.; Wang, X. X.; Jiang, C. Sci. Rep. 2013, 3, 1623.

[82] Keana, J. F. W.; Mann, J. S. J. Org. Chem. 1990, 55, 2868.

[83] Williams, M. A.; Rapoport, H. J. Org. Chem.1993, 58, 1151.

[84] Anelli, P. L.; Fedeli, F.; Gazzotti, O.; Lattuada, L.; Lux, G.; Rebasti, F. Bioconjugate Chem. 1999, 10, 137.

[85] Luo, K.; Liu, G.; She, W. C.; Wang, Q. Y.; Wang, G.; He, B.; Ai, H.; Gong, Q. Y.; Song, B.; Gu, Z. W. Biomaterials 2011, 32, 7951.

[86] She, W.-C.; Luo, K.; He, B.; Ai, H.; Gu, Z.-W. Acta. Polym. Sin. 2011, (2), 157 (in Chinese).(佘汶川, 罗奎, 何斌, 艾华, 顾忠伟, 高分子学报, 2011, (2), 157.)

[87] Lattuada, L.; Gabellini, M. Synth. Commun. 2005, 35, 2049.

[88] Lee, S.-Y.; Hong Y. D.; Kim, H.-S.; Choi, S.-J. Nucl. Med. Biol. 2013, 40, 424.

文章导航

/