综述与进展

力致发光现象及其应用研究进展

  • 常凯 ,
  • 李倩倩 ,
  • 李振
展开
  • a 武汉大学化学与分子科学学院 索维奇国际分子科学研究中心 武汉 430072;
    b 天津大学分子聚集态科学研究院 天津 300072

收稿日期: 2020-06-24

  修回日期: 2020-08-07

  网络出版日期: 2020-08-19

基金资助

国家自然科学基金(Nos.51673151,21734007)资助项目.

Advances in Mechanoluminescence and Its Applications

  • Chang Kai ,
  • Li Qianqian ,
  • Li Zhen
Expand
  • a Sauvage Center for Molecular Sciences, College of Chemistry and Molecular Sciences, Wuhan University, Wuhan, 430072;
    b Institute of Molecular Aggregation Science, Tianjin University, Tianjin 300072

Received date: 2020-06-24

  Revised date: 2020-08-07

  Online published: 2020-08-19

Supported by

Project supported by the National Natural Science Foundation of China (Nos. 51673151, 21734007).

摘要

近年来,力致发光作为一种独特的发光现象,发展迅速,在应力检测、防伪加密、新型光源、生物成像等方面展现出巨大的应用前景.随着人们对分子聚集态科学的关注,特别是对有机分子固态下的排列和堆积方式、分子间相互作用等方面的深入认识,有机力致发光材料近几年发展迅速,并逐步实现多场景下的应用.从力致发光现象与机理出发,讨论了有机力致发光现象与分子聚集态的关系,简要介绍了力致发光的测试表征手段、施加应力大小与力致发光强度的关系和力致发光颜色等,着重介绍了目前力致发光的应用,并对力致发光材料进行了总结与展望.

本文引用格式

常凯 , 李倩倩 , 李振 . 力致发光现象及其应用研究进展[J]. 有机化学, 2020 , 40(11) : 3656 -3671 . DOI: 10.6023/cjoc202006052

Abstract

In recent years, mechanoluminescence, as a unique luminescence phenomenon, exhibited huge potential applications and rapid development in stress detection, anti-counterfeiting, encryption, light sources and bio-imaging, etc. Recently, great efforts have been made on molecular aggregation science, molecular packing and intermolecular interaction in the solid state have been deeply understood, directly promoting the development and application of mechanoluminescence and photoluminescence materials. The phenomenon and mechanism of mechanoluminescence were firstly introduced, the relationship between mechanoluminescence and aggregation behaviors of organic compounds were discussed in detail. The measurement and characterization of mechanoluminescence, the relationship between applied stress and mechanoluminescence intensity, and the color of mechanoluminescence were briefly introduced, then, the current application of mechanoluminescence was highlighted. In the end, the prospect of organic mechanoluminescence materials was afforded.

参考文献

[1] (a) Bacon, F. The Advancement of Learning, Press of P. F Collier & Son, New York, 1901, pp. 208~209.
(b) Feng, A.; Smet, A. P. F. Materials 2018, 11, 484.
[2] Xie, Y.; Li, Z. Chem 2018, 4, 943.
[3] Sakai, K.; Koga, T.; Imai, Y.; Maehara, S.; Xu, C. N. Phys. Chem. Chem. Phys. 2006, 8, 2819.
[4] Lavrov, A. Strain 2005, 41, 135.
[5] Zhang, J.-C.; Wang, X.; Marriott, G.; Xu, C.-N. Prog. Mater. Sci. 2019, 103, 678.
[6] Chandra, B. P.; Rathore, A. S. Cryst. Res. Technol. 1995, 30, 885.
[7] Bünzli, J.-C. G.; Wong, K.-L. J. Rare Earths 2018, 36, 1.
[8] Zhang, H.; Wei, Y.; Huang, X.; Huang, W. J. Lumin. 2019, 207, 137.
[9] Chandra, B. P.; Chandra, V. K.; Jha, P.; Patel, R.; Shende, S. K.; Thaker, S.; Baghel, R. N. J. Lumin. 2012, 132, 2012.
[10] Chandra, B. P.; Chandra, V. K.; Jha, P. J. Lumin. 2013, 135, 139.
[11] Luo, J.; Xie, Z.; Lam, J. W.; Cheng, L.; Chen, H.; Qiu, C.; Kwok, H. S.; Zhan, X.; Liu, Y.; Zhu, D.; Tang, B. Z. Chem. Commun. 2001, 1740.
[12] Dang, Q.; Hu, L.; Wang, J.; Zhang, Q.; Han, M.; Luo, S.; Gong, Y.; Wang, C.; Li, Q.; Li, Z. Chem.-Eur. J. 2019, 25, 7031.
[13] Liu, F.; Tu, Z.; Fan, Y.; Li, Q.; Li, Z. ACS Omega 2019, 4, 18609.
[14] Li, W.; Huang, Q.; Mao, Z.; Li, Q.; Jiang, L.; Xie, Z.; Xu, R.; Yang, Z.; Zhao, J.; Yu, T.; Zhang, Y.; Aldred, M. P.; Chi, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2018, 57, 12727.
[15] Wang, J.; Chai, Z.; Wang, J.; Wang, C.; Han, M.; Liao, Q.; Huang, A.; Lin, P.; Li, C.; Li, Q.; Li, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2019, 58, 17297.
[16] Yan, C.; Yang, F.; Wu, M.; Yuan, Y.; Chen, F.; Chen, Y. Macromolecules 2019, 52, 9376.
[17] Yuan, Y.; Yuan, W.; Chen, Y. Sci. China Mater. 2016, 59, 507.
[18] Chakravarty, A.; Phillipson, T. E. J. Phys. D:Appl. Phys. 2004, 37, 2175.
[19] Xie, Y.; Li, Z. Mater. Chem. Front. 2020, 4, 317.
[20] Li, Q.; Li, Z. Acc. Chem. Res. 2020, 53, 962.
[21] Chandra, B. P.; Chandra, V. K.; Jha, P. Phys. B 2015, 463, 62.
[22] Zhang, J.-C.; Long, Y.-Z.; Yan, X.; Wang, X.; Wang, F. Chem. Mater. 2016, 28, 4052.
[23] Wang, X.; Xu, C. N.; Yamada, H.; Nishikubo, K.; Zheng, X. G. Adv Mater. 2005, 17, 1254.
[24] Chandra, B. P.; Bagri, A. K.; Chandra, V. K. J. Lumin. 2010, 130, 309.
[25] Li, Q.; Tang, Y.; Hu, W.; Li, Z. Small 2018, 14, 1801560.
[26] Li, Q. Q.; Li, Z. Sci. China Mater. 2020, 63, 177.
[27] Wang, Y.; Yang, J.; Tian, Y.; Fang,M.; Liao, Q.; Wang, L.; Hu, W.; Tang, B. Z.; Li, Z. Chem. Sci. 2020, 11, 833.
[28] Tian, Y.; Gong, Y.; Liao, Q.; Wang, Y.; Ren, J.; Fang, M.; Yang, J.; Li, Z. Cell Rep. Phys. Sci. 2020, 1, 100052.
[29] Liu, F.; Wu, F.; Ling, W.; Tu, Z.; Zhang, J.; Wei, Z.; Zhu, L.; Li, Q.; Li, Z. ACS Energy Lett. 2019, 4, 2514.
[30] Tu, J.; Liu, C.; Fan, Y.; Liu, F.; Chang, K.; Xu, Z.; Li, Q.; Chen, Y.; Li, Z. J. Mater. Chem. A 2019, 7, 15662.
[31] Xie, Y.; Gong, Y.; Han, M.; Zhang, F.; Peng, Q.; Xie, G.; Li, Z. Macromolecules 2019, 52, 896.
[32] Li, Y.; Han, M.; Yang, W.; Guo, J.; Chang, K.; Wang, J.; Min, J.; Li, Q.; Li, Z. Mater. Chem. Front. 2019, 3, 1840.
[33] Zink, J. I.; Hardy, G. E.; Sutton, J. E. J. Phys. Chem. 1976, 80, 248.
[34] Tu, J.; Fan, Y.; Wang, J.; Li, X.; Liu, F.; Han, M.; Wang, C.; Li, Q.; Li, Z. J. Mater. Chem. C 2019, 7, 12256.
[35] Fang, M.; Yang, J.; Liao, Q.; Gong, Y.; Xie, Z.; Chi, Z.; Peng, Q.; Li, Q.; Li, Z. J. Mater. Chem. C 2017, 5, 9879.
[36] Xie, Y.; Tu, J.; Zhang, T.; Wang, J.; Xie, Z.; Chi, Z.; Peng, Q.; Li, Z. Chem. Commun. 2017, 53, 11330.
[37] Liu, F.; Tu, J.; Wang, X.; Wang, J.; Gong, Y.; Han, M.; Dang, X.; Liao, Q.; Peng, Q.; Li, Q.; Li, Z. Chem. Commun. 2018, 54, 5598.
[38] Huang, G.; Jiang, Y.; Wang, J.; Li, Z.; Li, B. S.; Tang, B. Z. J. Mater. Chem. C 2019, 7, 12709.
[39] Wang, C.; Yu, Y.; Chai, Z.; He, F.; Wu, C.; Gong, Y.; Han, M.; Li, Q.; Li, Z. Mater. Chem. Front. 2019, 3, 32.
[40] Gong, Y.; Zhang, P.; Gu, Y.; Wang, J.; Han, M.; Chen, C.; Zhan, X.; Xie, Z.; Zou, B.; Peng, Q.; Chi, Z.; Li, Z. Adv. Opt. Mater. 2018, 6, 1800198.
[41] Mu, Y.; Yang, Z.; Chen, J.; Yang, Z.; Li, W.; Tan, X.; Mao, Z.; Yu, T.; Zhao, J.; Zheng, S.; Liu, S.; Zhang, Y.; Chi, Z.; Xu, J.; Aldred, M. P. Chem. Sci. 2018, 9, 3782.
[42] Li, W.; Huang, Q.; Mao, Z.; Zhao, J.; Wu, H.; Chen, J.; Yang, Z.; Li, Y.; Yang, Z.; Zhang, Y.; Aldred, M. P.; Chi, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2020, 59, 3739.
[43] Yu, Y.; Wang, C.; Wei, Y.; Fan, Y.; Yang, J.; Wang, J.; Han, M.; Li, Q.; Li, Z. Adv. Optical Mater. 2019, 7. 1900505.
[44] Tu, J.; Liu, F.; Wang, J.; Li, X.; Gong, Y.; Fan, Y.; Han, M.; Li, Q.; Li, Z. ChemPhotoChem 2019, 3, 133.
[45] Yu, Y.; Fan, Y.; Wang, C.; Wei, Y.; Liao, Q.; Li, Q.; Li, Z. J. Mater. Chem. C 2019, 7, 13759.
[46] Wang, C.; Yu, Y.; Yuan, Y.; Ren, C.; Liao, Q.; Wang, J.; Chai, Z.; Li, Q.; Li, Z. Matter 2020, 2, 181.
[47] Fontenot, R. S.; Hollerman, W. A.; Aggarwal, M. D.; Bhat, K. N.; Goedeke, S. M. Measurement 2012, 45, 431.
[48] Hollerman, W. A.; Fontenot, R. S.; Bhat, K. N.; Aggarwal, M. D.; Guidry, C. J.; Nguyen, K. M. Opt. Mater. 2012, 34, 1517.
[49] Zhang, J.-C.; Xu, C.-N.; Wang, X.; Long, Y.-Z. Chem. Mater. 2014, 28, 4052.
[50] Terasaki, N.; Xu, C.-N. J. Colloid Interf. Sci. 2014, 427, 62.
[51] Zhang, J.-C.; Xu, C.-N.; Kamimura, S.; Terasawa, Y.; Yamada, H.; Wang, X. Opt. Express 2013, 21, 12976.
[52] Yang, J.; Ren, Z.; Xie, Z.; Liu, Y.; Wang, C.; Xie, Y.; Peng, Q.; Xu, B.; Tian, W.; Zhang, F.; Chi, Z.; Li, Q.; Li, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2017, 56, 880.
[53] Chen, Y.; Xu, C.; Xu, B.; Mao, Z.; Li, J.-A.; Yang, Z.; Peethani, N. R.; Liu, C.; Shi, G.; Gu, F. L.; Zhang, Y.; Chi, Z. Mater. Chem. Front. 2019, 3, 1800.
[54] Xiong, P.; Peng, M.; Cao, J.; Li, X. J. Am. Ceram. Soc. 2019, 102, 5899.
[55] Xie, Z.; Yu, T.; Chen, J.; Ubba, E.; Wang, L.; Mao, Z.; Su, T.; Zhang, Y.; Aldred, M. P.; Chi, Z. Chem. Sci. 2018, 9, 5787.
[56] Sun, Q.; Zhang, K.; Zhang, Z.; Tang, L.; Xie, Z.; Chi, Z.; Xue, S.; Zhang, H.; Yang, W. Chem. Commun. 2018, 54, 8206.
[57] Yang, J.; Qin, J.; Geng, P.; Wang, J.; Fang, M.; Li, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2018, 57, 14174.
[58] Yang, J.; Fang, M.; Li, Z. InfoMat 2020, 2, 791.
[59] Wang, J.; Wang, C.; Gong, Y.; Liao, Q.; Han, M.; Jiang, T.; Dang, Q.; Li, Y.; Li, Q.; Li, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2018, 57, 16821.
[60] Jeong, S. M.; Song, S.; Lee, S. K.; Ha, N. Y. Adv. Mater. 2013, 25, 6194.
[61] Peng, D.; Chen, B.; Wang, F. Chempluschem 2015, 80, 1209.
[62] Kim, Y.; Kim, J. S.; Kim, G. W. Sci. Rep. 2018, 8, 12023.
[63] Kim, Y.; Roy, S.; Jung, G. Y.; Oh, J. S.; Kim, G. W. Sci. Rep. 2019, 9, 15215.
[64] Jiang, Y.; Wang, F.; Zhou, H.; Fan, Z.; Wu, C.; Zhang, J.; Liu, B.; Wang, Z. Mater. Sci. Eng. C 2018, 92, 374.
[65] Wu, X.; Zhu, X.; Chong, P.; Liu, J.; Andre, L. N.; Ong, K. S.; Brinson, K., Jr.; Mahdi, A. I.; Li, J.; Fenno, L. E.; Wang, H.; Hong, G. PNAS 2019, 116, 26332.
[66] Yoshida, A.; Liu, L.; Tu, D.; Kainuma, S.; Xu, C.-N. J. Disaster Res. 2017, 12, 506.
[67] Terasaki, N. Sens. Mater. 2016, 28, 827.
[68] Xu, H.; Wang, F.; Wang, Z.; Zhou, H.; Zhang, G.; Zhang, J.; Wang, J.; Yang, S. Tribol. Lett. 2019, 67, 13.
[69] Terasaki, N.; Xu, C.-N. IEEE Sens. J. 2013, 13, 3999.
[70] Shin, S. W.; Oh, J. P.; Hong, C. W.; Kim, E. M.; Woo, J. J.; Heo, G. S.; Kim, J. H. ACS Appl. Mater. Interfaces 2016, 8, 1098.
[71] Jeong, S. M.; Song, S.; Kim, H.; Joo, K.-I.; Takezoe, H. Adv. Funct. Mater. 2016, 26, 4848.
[72] Jeong, S. M.; Song, S.; Kim, H. Nano Energy 2016, 21, 154.
[73] Jeong, S. M.; Song, S.; Joo, K.-I.; Kim, J.; Hwang, S.-H.; Jeong, J.; Kim, H. Energy Environ. Sci. 2014, 7, 3338.
[74] Wong, M. C.; Chen, L.; Tsang, M. K.; Zhang, Y.; Hao, J. Adv. Mater. 2015, 27, 4488.
[75] Terasaki, N.; Xu, C.-N.; Imai, Y.; Yamada, H. Jpn. J. Appl. Phys. 2007, 46, 2385.
[76] Patel, D. K.; Cohen, B.-E.; Etgar, L.; Magdassi, S. Mater. Horiz. 2018, 5, 708.
[77] Lynch, J. P.; Pulliam, E.; Hoover, G.; Tiparti, D.; Ryu, D. Development of self-powered strain sensor using mechano-luminescent ZnS:Cu and mechano-optoelectronic P3HT. In Sensors and Smart Structures Technologies for Civil, Mechanical, and Aerospace Systems 2017, 2017 (DOI:10.1117/12.2260318).
[78] Kwon, S.; Hwang, Y. H.; Nam, M.; Chae, H.; Lee, H. S.; Jeon, Y.; Lee, S.; Kim, C. Y.; Choi, S.; Jeong, E. G.; Choi, K. C. Adv. Mater. 2020, 32, 1903488.
[79] Shrivastava, S.; Trung, T. Q.; Lee, N. E. Chem. Soc. Rev. 2020, 49, 1812.
[80] Jeong, S. M.; Song, S.; Seo, H.-J.; Choi, W. M.; Hwang, S.-H.; Lee, S. G.; Lim, S. K. Adv. Sustainable Syst. 2017, 1, 1700126.
[81] Qian, X.; Cai, Z.; Su, M.; Li, F.; Fang, W.; Li, Y.; Zhou, X.; Li, Q.; Feng, X.; Li, W.; Hu, X.; Wang, X.; Pan, C.; Song, Y. Adv. Mater. 2018, 30, 1800291.
[82] Park, H. J.; Kim, S.; Lee, J. H.; Kim, H. T.; Seung, W.; Son, Y.; Kim, T. Y.; Khan, U.; Park, N. M.; Kim, S. W. ACS Appl. Mater. Interfaces 2019, 11, 5200.
[83] Zhang, J.; Bao, L.; Lou, H.; Deng, J.; Chen, A.; Hu, Y.; Zhang, Z.; Sun, X.; Peng, H. J. Mater. Chem. C 2017, 5, 8027.
[84] Liang, G.; Ruan, Z.; Liu, Z.; Li, H.; Wang, Z.; Tang, Z.; Mo, F.; Yang, Q.; Ma, L.; Wang, D.; Zhi, C. Adv. Electron. Mater. 2019, 5. 1900553.
[85] Monette, Z.; Kasar, A. K.; Menezes, P. L. J. Mater. Sci.-Mater. Electron. 2019, 30, 19675.
[86] Wang, X.; Que, M.; Chen, M.; Han, X.; Li, X.; Pan, C.; Wang, Z. L. Adv. Mater. 2017, 29, 1605817.
[87] Wang, X.; Zhang, H.; Yu, R.; Dong, L.; Peng, D.; Zhang, A.; Zhang, Y.; Liu, H.; Pan, C.; Wang, Z. L. Adv. Mater. 2015, 27, 2324.
[88] Jang, J.; Kim, H.; Ji, S.; Kim, H. J.; Kang, M. S.; Kim, T. S.; Won, J. E.; Lee, J. H.; Cheon, J.; Kang, K.; Im, W. B.; Park, J. U. Nano Lett. 2020, 20, 66.
[89] Arppe, R.; Sørensen, T. J. Nat. Rev. Chem. 2017, 1, 0031.
[90] Zhang, J. C.; Pan, C.; Zhu, Y. F.; Zhao, L. Z.; He, H. W.; Liu, X.; Qiu, J. Adv. Mater. 2018, 30, 1804644.
[91] Zuo, Y.; Xu, X.; Tao, X.; Shi, X.; Zhou, X.; Gao, Z.; Sun, X.; Peng, H. J. Mater. Chem. C 2019, 7, 4020.
[92] Kenry; Duan, Y.; Liu, B. Adv. Mater. 2018, 30, 1802394.
[93] Xiong, P.; Peng, M. J. Mater. Chem. C 2019, 7, 6301.
[94] Li, L.; Wondraczek, L.; Li, L.; Zhang, Y.; Zhu, Y.; Peng, M.; Mao, C. ACS Appl. Mater. Interfaces 2018, 10, 14509.
[95] Gong, Y.; He, S.; Li, Y.; Li, Z.; Liao, Q.; Gu, Y.; Wang, J.; Zou, B.; Li, Q.; Li, Z. Adv. Opt. Mater. 2020, 8, 1902036.
[96] Li, J. A.; Zhou, J.; Mao, Z.; Xie, Z.; Yang, Z.; Xu, B.; Liu, C.; Chen, X.; Ren, D.; Pan, H.; Shi, G.; Zhang, Y.; Chi, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2018, 57, 6449.
[97] Mukherjee, S.; Thilagar, P. Angew. Chem., Int. Ed. 2019, 58, 7922.
[98] Ubba, E.; Tao, Y.; Yang, Z.; Zhao, J.; Wang, L.; Chi, Z. Chem.-Asian. J. 2018, 13, 3106.
[99] Li, Q.; Li, Z. Adv. Sci. 2017, 4, 1600484.
[100] Wang, C.; Xu, B.; Li, M.; Chi, Z.; Xie, Y.; Li, Q.; Li, Z. Mater. Horiz. 2016, 3, 220.
[101] Yang, J.; Gao, X.; Xie, Z.; Gong, Y.; Fang, M.; Peng, Q.; Chi, Z.; Li, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2017, 56, 15299.
[102] Xu, S.; Liu, T.; Mu, Y.; Wang, Y. F.; Chi, Z.; Lo, C. C.; Liu, S.; Zhang, Y.; Lien, A.; Xu, J. Angew. Chem., Int. Ed. 2015, 54, 874.
[103] Liu, F.; Bi, S.; Wang, X.; Leng, X.; Han, M.; Xue, B.; Li, Q.; Zhou, H.; Li, Z. Sci. China:Chem. 2019, 62, 739.
[104] Yang, J.; Chi, Z.; Zhu, W.; Tang, B.; Li, Z. Sci. China:Chem. 2019, 62, 1090.
[105] Liao, Q.; Gao, Q.; Wang, J.; Gong, Y.; Peng, Q.; Tian, Y.; Fan, Y.; Guo, H.; Ding, D.; Li, Q.; Li, Z. Angew. Chem., Int. Ed. 2020, 59, 9946.
[106] Song, Y.; Xu, L.; Wu, Q.; Xiao, S.; Zeng, H.; Gong, Y.; Li, C.; Cheng, S.; Li, Q.; Zhang, L.; Li, Z. Small Methods 2020, 4, 1900779.
[107] Zong, L.; Zhang, H.; Li, Y.; Gong, Y.; Li, D.; Wang, J.; Wang, Z.; Xie, Y.; Han, M.; Peng, Q.; Li, X.; Dong, J.; Qian, J.; Li, Q.; Li, Z. ACS Nano 2018, 12, 9532.
[108] Yang, J.; Li, Z. Chin. J. Org. Chem. 2019, 39, 3304(in Chinese). (杨杰, 李振, 有机化学, 2019, 39, 3304.)
[109] Zhou, Z.; Song, J.; Nie, L.; Chen, X. Chem. Soc. Rev. 2016, 45, 6597.
[110] Fang, M.; Yang, J.; Li. Z. Chin. J. Polym. Sci. 2019, 37, 383.
[111] Yang, J.; Zhen, X.; Wang, B.; Gao, X.; Ren, Z.; Wang, J.; Xie, Y.; Li, J.; Peng, Q.; Pu, K.; Li. Z. Nat. Commun. 2018, 9, 840.
文章导航

/