综述与进展
胡甲松a, 李春娟a, 徐斌a,*, 田文晶a,*
收稿日期:
2024-03-31
修回日期:
2024-06-30
基金资助:
Hu Jiasonga, Li Chunjuana, Xu Bina,*, Tian Wenjinga,*
Received:
2024-03-31
Revised:
2024-06-30
Contact:
*E-mail: Supported by:
文章分享
荧光光开关分子具有良好的快速响应性、可逆性和抗疲劳性,在防伪、超分辨成像、光学数据存储、传感器件等领域显示出巨大的应用潜能。荧光光开关分子的荧光切换需要一定的空间自由度,因此相比于溶液荧光光开关,实现固态的荧光光开关具有一定的难度。一个行之有效的方法是将聚集诱导发光(AIE)分子与荧光光开关分子通过共价键或超分子相互作用结合,AIE分子扭曲的构象可以为荧光光开关分子光照后的构型变化提供足够的空间,从而实现固态的荧光光开关。本文主要综述这一策略在几种典型的光开关分子中的应用,将为新型固态荧光光开关分子体系的设计提供有效的参考,对理解固态光开关分子刺激响应机制、开发新材料、拓展其应用具有重要意义。
胡甲松, 李春娟, 徐斌, 田文晶. 固态荧光光开关分子研究进展[J]. 有机化学, doi: 10.6023/cjoc202403056.
Hu Jiasong, Li Chunjuan, Xu Bin, Tian Wenjing. Research Progress of Solid-state Fluorescent Photoswitching Molecules[J]. Chinese Journal of Organic Chemistry, doi: 10.6023/cjoc202403056.
[1] Natali M.; Giordani S. Chem. Soc. Rev. 2012, 41, 4010. [2] Arai Y.; Ito S.; Fujita H.; Yoneda Y.; Kaji T.; Takei S.; Kashihara R.; Morimoto M.; Irie M.; Miyasaka H. Chem.Commun. 2017, 53, 4066. [3] Chai X. Z.; Han H. H.; Sedgwick A. C.; Li N.; Zang Y.; James T. D.; Zhang J. J.; Hu X. L.; Yu Y.; Li Y.; Wang Y.; Li J.; He X. P.; Tian H. J. Am. Chem. Soc. 2020, 142, 18005. [4] Champagne B.; Plaquet A.; Pozzo J. L.; Rodriguez V.; Castet F. J. Am. Chem. Soc. 2012, 134, 8101. [5] Chen L.; Wu J. C.; Schmuck C.; Tian H. Chem.Commun. 2014, 50, 6443. [6] Irie M.; Fulcaminato T.; Matsuda K.; Kobatake S. Chem.Rev. 2014, 114, 12174. [7] Jia C. C.; Migliore A.; Xin N.; Huang S. Y.; Wang J. Y.; Yang Q.; Wang S. P.; Chen H. L.; Wang D. M.; Feng B. Y.; Liu Z. R.; Zhang G. Y.; Qu D. H.; Tian H.; Ratner M. A.; Xu H. Q.; Nitzan A.; Guo X. F.Science. 2016, 352, 1443. [8] Li Y. H.; Duan Y.; Li J. S.; Zheng J.; Yu H.; Yang R. H. Anal. Chem. 2012, 84, 4732. [9] Tsujioka T.; Onishi I.; Natsume D. Appl.Opt. 2010, 49, 3894. [10] Yan J.; Zhao L. X.; Li C.; Hu Z.; Zhang G. F.; Chen Z. Q.; Chen T.; Huang Z. L.; Zhu J. T.; Zhu M. Q.J. Am. Chem. Soc. 2015, 137, 2436. [11] Han P.; Qin A. Chin.J. Org. Chem. 2023, 43, 2254 (in Chinese). (韩鹏博, 秦安军, 有机化学. 2023, 43, 2254.) [12] Jung H. Y.; Kim B.; Jeon M. H.; Kim Y. Small. 2022, 18, 2103523. [13] Kashihara R.; Morimoto M.; Ito S.; Miyasaka H.; Irie M. J. Am. Chem. Soc. 2017, 139, 16498. [14] Mei J.; Leung N. L.C.; Kwok, R. T. K.; Lam, J. W. Y.; Tang, B. Z. Chem. Rev. 2015, 115, 11718. [15] Ranganathan A.; Kulkarni G. U. Proc. Indian Acad.Sci. 2003, 115, 637. [16] Luo J.; Xie Z.; Lam J. W.Y.; Cheng, L.; Tang, B. Z.; Chen, H.; Qiu, C.; Kwok, H. S.; Zhan, X.; Liu, Y.; Zhu, D. Chem. Commun. 2001, 1740. [17] Xu H.; Han P.; Qin A.; Tang B. Z.Acta Chim. Sinica 2023, 81, 1420 (in Chinese). (徐赫, 韩鹏博, 秦安军, 唐本忠, 化学学报, 2023, 81, 1420.) [18] He J. T.; Xu B.; Chen F. P.; Xia H. J.; Li K. P.; Ye L.; Tian W. J.J. Phys. Chem. C. 2009, 113, 9892. [19] Hong Y. N.; Lam J. W.Y.; Tang, B. Z. Chem. Commun. 2009, 4332. [20] Zhang L.; Wang Y.; Zhu G.; Dai W.; Zhao Z.; Zhao Y.; Zhi J.; Dong Y.Acta Chim. Sinica 2022, 80, 282 (in Chinese). (张璐璐, 王媛媛, 朱贵楠, 戴文博, 赵紫璇, 赵盈, 支俊格, 董宇平, 化学学报, 2022, 80, 282.) [21] Zhao Y.-Q.; Zhang X.; Yang Y.; Zhu L.; Zhou Y.Acta Chim. Sinica 2024, 82, 265 (in Chinese). (赵玉强, 张., 杨芸如, 朱立平, 周莹, 化学学报, 2024, 82, 265.) [22] Zhao Y.; Chen P.; Li G.; Niu Z.; Wang E. Chin.J. Org. Chem. 2023, 43, 2156 (in Chinese). (赵洋, 陈盼盼, 李高楠, 钮智刚, 王恩举, 有机化学, 2023, 43, 2156.) [23] Zhang Y.; Nie F.; Zhou L.; Wang X.; Liu Y.; Huo Y.; Chen W.; Zhao Z. Chin.J. Org. Chem. 2023, 43, 3876 (in Chinese). (张越华, 聂飞, 周路, 王晓烽, 刘源, 霍延平, 陈文铖, 赵祖金, 有机化学, 2023, 43, 3876.) [24] Zeng C.; Hu P.; Wang B.; Fang W.; Zhao K.; Donnio B.Acta Chim. Sinica 2023, 81, 469 (in Chinese). (曾崇洋, 胡平, 汪必琴, 方文彦, 赵可清, Donnio Bertrand,化学学报. 2023, 81, 469.) [25] Liu B.; Chen P.Acta Chim. Sinica, 2022, 80, 929 (in Chinese). (刘斌, 陈磅宽, 化学学报. 2022, 80, 929.) [26] Lu H.; Ma L.; Ma H. Chin.J. Org. Chem. 2023, 43, 4075 (in Chinese). (鲁会名, 马拉毛草, 马恒昌, 有机化学. 2023, 43, 4075.) [27] Zhao Y.; Chen P.; Han L.; Wang E.; Chin. J. Org.Chem. 2023, 43, 2454 (in Chinese). (赵洋, 陈盼盼, 韩立志, 王恩举, 有机化学. 2023, 43, 2454.) [28] Chen Y.-J.; Pu M.-Q.; Wu L.-T.; Sun, X.-L., Wan, W.-M., Chin. J. Chem. 2023, 41, 1705. [29] Gui Y.; Chen K.; Sun Y.; Tan Y.; Luo W.; Zhu D.; Xiong Y.; Yan D.; Wang D.; Tang B. Z. Chin. J. Chem. 2023, 41, 1249. [30] Wang Y.; Liu X.; Li H.; Liu X.; Wang L.; Liu Y. Chin.J. Chem. 2022, 40, 2393. [31] Zeng C.; Hu P.; Wang B.; Fang W.;Zhao K. Chin.J. Org. Chem. 2023, 43, 3287 (in Chinese). (曾崇洋, 胡平, 汪必琴, 方文彦, 赵可清, 有机化学. 2023, 43, 3287.) [32] Feng X.; Zhu L.; Yue B.Acta Chim. Sinica 2022, 80, 647 (in Chinese). (冯锡成, 朱亮亮, 岳兵兵, 化学学报. 2022, 80, 647.) [33] Zhao Z.; Lam J. W.Y.; Tang, B. Z. J. Mater. Chem. 2012, 22, 23726. [34] de Jong, J. J. D.; Browne, W. R.; Walko, M.; Lucas, L. N.; Barrett, L. J.; McGarvey, J. J.; van Esch, J. H.; Feringa, B. L. Org. Biomol. Chem. 2006, 4, 2387. [35] Ishibashi Y.; Murakami M.; Miyasaka H.; Kobatake S.; Irie M.; Yokoyama Y. J. Phys. Chem. C. 2007, 111, 2730. [36] Han M.;Morino, S. y.; Ichimura, K. Macromolecules. 2000, 33, 6360. [37] Petermayer C.; Dube H. Acc. Chem. Res. 2018, 51, 1153. [38] Motokura K.; Kang B.; Fujii M.; Nesterenko D. V.; Sekkat Z.; Hayashi S. J. Appl. Phys. 2020, 127, 073103. [39] Zhang T.; Lou X.-Y.; Li X.; Tu X.; Han J.; Zhao B.; Yang Y.-W. Adv. Mater. 2023, 35, 2210551. [40] Gonzalez A.; Kengmana E. S.; Fonseca M. V.; Han G. G.D. Mater. Today Adv. 2020, 6, 100058. [41] Zhu W.; Meng X.; Yang Y.; Zhang Q.; Xie Y.; Tian H. Chem. Eur. J. 2010, 16, 899. [42] Li W.; Jiao C.; Li X.; Xie Y.; Nakatani K.; Tian H.; Zhu W. Angew. Chem. Int. Ed. 2014, 53, 4603. [43] Strübe F.; Rath, S., Mattay, J., Eur. J. Org.Chem. 2011, 2011, 4645. [44] Bhattacharjee U.; Freppon D.; Men L.; Vela J.; Smith E. A.; Petrich J. W.ChemPhysChem. 2017, 18, 2526. [45] Liu R. S.; Asato A. E.Proc .Nail. Acad. Sci. 1985, 82, 259. [46] Krysanov S. A.; Alfimov M. V. Chem. Phys. Lett. 1982, 91, 77. [47] Harada J.; Kawazoe Y.; Ogawa K. Chem.Commun. 2010, 46, 2593. [48] Klajn, R. Chem. Soc. Rev. 2014, 43, 148. [49] Hong Y.; Zhang P.; Wang H.; Yu M.; Gao Y.; Chen, J. Sens. Actuators, B. 2018, 272, 340. [50] Nhien P. Q.; Chou W.-L.; Cuc T. T.K.; Khang, T. M.; Wu, C.-H.; Thirumalaivasan, N.; Hue, B. T. B.; Wu, J. I.; Wu, S.-P.; Lin, H.-C. ACS Appl. Mater. Interfaces. 2020, 12, 10959. [51] Nhien P. Q.; Chang H.-K.;Thi Kim Cuc, T.; Khang, T. M.; Wu, C.-H.; Thi Buu Hue, B.; Wu, J. I.; Lin, H.-C. Sens. Actuators, B. 2022, 372, 132634. [52] Wang L.; Xiong W.; Tang H.; Cao D. J. Mater. Chem. C. 2019, 7, 9102. [53] Qi Q.; Qian J.; Ma S.; Xu B.; Zhang S. X.-A.; Tian, W. Chem. Eur. J. 2015, 21, 1149. [54] Yu Q.; Su X.; Zhang T.; Zhang Y.-M.; Li M.; Liu Y.; Zhang S. X.-A. J. Mater. Chem. C. 2018, 6, 2113. [55] Wang H.; Tang J.; Deng H.; Tian Y.; Lin Z.; Cui J.; Chen J. J. Mater. Chem. C. 2023, 11, 15945. [56] Fang B.; Chu M.; Tan L.; Li P.; Hou Y.; Shi Y.; Zhao Y. S.; Yin M. ACS Appl. Mater.Interfaces. 2019, 11, 38226. [57] Qi Q.; Li C.; Liu X.; Jiang S.; Xu Z.; Lee R.; Zhu M.; Xu B.; Tian W. J. Am. Chem. Soc. 2017, 139, 16036. [58] Yang R.; Ren X.; Mei L.; Pan G.; Li X.-Z.; Wu Z.; Zhang S.; Ma W.; Yu W.; Fang H.-H.; Li C.; Zhu M.-Q.; Hu Z.; Sun T.; Xu B.; Tian W. Angew. Chem. Int. Ed. 2022, 61, e202117158. [59] Bates M.; Huang B.; Zhuang X. Curr. Opin. Chem. Biol. 2008, 12, 505. [60] Wei Z.; Gourevich I.; Field L.; Coombs N.; Kumacheva E. Macromolecules. 2006, 39, 2441. [61] Nhien P. Q.; Cuc T. T.K.; Khang, T. M.; Wu, C.-H.; Hue, B. T. B.; Wu, J. I.; Mansel, B. W.; Chen, H.-L.; Lin, H.-C. ACS Appl. Mater. Interfaces. 2020, 12, 47921. [62] Yang R. Q.; Jiao Y.; Wang B. Y.; Xu B.; Tian W. J.J. Phys. Chem. Lett. 2021, 12, 1290. [63] Guo Y.; Zhu W.; Tao M.; Wu X.; Chen J.; Peng X.; Zheng S.; Zhao Z.; Cao Z. ACS Appl. Mater.Interfaces. 2022, 14, 39384. [64] Irie, M. Photochem. Photobiol. Sci. 2010, 9, 1535. [65] Poon C.-T.; Lam W. H.; Yam V. W.-W. J. Am. Chem. Soc. 2011, 133, 19622. [66] Asadirad A. M.; Boutault S.; Erno Z.; Branda N. R.J. Am. Chem. Soc. 2014, 136, 3024. [67] Roubinet B.; Weber M.; Shojaei H.; Bates M.; Bossi M. L.; Belov V. N.; Irie M.; Hell S. W.J. Am. Chem. Soc. 2017, 139, 6611. [68] Yu M.; Wang H.; Li Y.; Zhang P.; Chen S.; Zeng R.; Gao Y.; Chen J. J. Appl. Polym. Sci. 2019, 136, 47466. [69] Ma L.; Li C.; Yan Q.; Wang S.; Miao W.; Cao D. Chin. Chem. Lett. 2020, 31, 361. [70] Liang X.; Hu H.; Zheng Z.-g.; He, M.; Li, M.; Lv, N.; Shen, N.; Zhu, W.-H. Ind. Eng. Chem. Res. 2023, 62, 9961. [71] Liu L.; Hao T.; Wu W.; Yang C. Chin.J. Org. Chem. 2023, 43, 2189 (in Chinese). (刘铃, 浩涛涛, 伍晚花, 杨成, 有机化学, 2023, 43, 2189.) [72] Li C.; Gong W.-L.; Hu Z.; Aldred M. P.; Zhang G.-F.; Chen T.; Huang Z.-L.; Zhu M.-Q. RSC Adv. 2013, 3, 8967. [73] Li C.; Xiong K.; Chen Y.; Fan C.; Wang Y.-L.; Ye H.; Zhu, M.-Q. ACS Appl. Mater.Interfaces. 2020, 12, 27651. [74] Yang H.; Li M.; Li C.; Luo Q.; Zhu M.-Q.; Tian H.; Zhu, W.-H. Angew. Chem. Int.Ed. 2020, 59, 8560. [75] Wu Y.; Zhan J.; Han Z.; Liu W.; Qian Z.; Feng H. J. Mater. Chem. C. 2024, 12, 2552. [76] Zhu Q.; Zuo J.; Ping X.; Zhu Y.; Cai X.; Xiong Z.; Qian Z.; Feng H. J. Mater. Chem. C. 2022, 10, 8674. [77] Zhou S.; Guo S.; Liu W.; Ding R.; Sun H.; Chen J.; Qian Z.; Feng H. J. Mater. Chem. C. 2021, 9, 8249. [78] Zhou S.; Guo S.; Liu W.; Yang Q.; Sun H.; Ding R.; Qian Z.; Feng H. J. Mater. Chem. C. 2020, 8, 13197. [79] Guo S.; Zhou S.; Chen J.; Guo P.; Ding R.; Sun H.; Feng H.; Qian Z. ACS Appl. Mater.Interfaces. 2020, 12, 42410. [80] Yang H.; Li M.; Zhao W.; Guo Z.; Zhu, W.-H. Chin. Chem. Lett. 2021, 32, 3882. [81] Khang T. M.; Nhien P. Q.; Cuc T. T.K.; Weng, C.-C.; Wu, C.-H.; Wu, J. I.; Hue, B. T. B.; Li, Y.-K.; Lin, H.-C. Small. 2023, 19, 2205597. [82] Alene D. Y.; Srinivasadesikan V.; Lin M.-C.; Chung W.-S.J. Org. Chem. 2023, 88, 5530. [83] Li J.-J.; Zhang H.-Y.; Liu G.; Dai X.; Chen L.; Liu Y. Adv. Opt. Mater. 2021, 9, 2001702. [84] Han M. N.; Cho S. J.; Norikane Y.; Shimizu M.; Kimura A.; Tamagawa T.; Seki T. Chem.Commun. 2014, 50, 15815. [85] Jerca F. A.; Jerca V. V.; Hoogenboom R. Nat. Rev. Chem. 2022, 6, 51. [86] Zhou L.; Retailleau P.; Morel M.; Rudiuk S.; Baigl D. J. Am. Chem. Soc. 2019, 141, 9321. [87] Sekine A.; Yamagiwa H.; Uekusa H. Chem.Lett. 2012, 41, 795. [88] Baroncini M.; d'Agostino, S.; Bergamini, G.; Ceroni, P.; Comotti, A.; Sozzani, P.; Bassanetti, I.; Grepioni, F.; Hernandez, T. M.; Silvi, S.; Venturi, M.; Credi, A. Nat. Chem. 2015, 7, 634. [89] Qi Q.; Huang S.; Liu X.; Aprahamian I. J. Am. Chem. Soc. 2024, 146, 6471. [90] Wu B.; Wang W.; Wang J.; Li S.; He Y.Dyes Pigm. 2018, 157, 290. [91] Yu X.; Chen H.; Shi X.; Albouy P.-A.; Guo J.; Hu J.; Li, M.-H. Mater. Chem. Front. 2018, 2, 2245. [92] You J.; Zhang S.; Li Q.; Zhang W.; Ma H.; Hou J.; Zhao E.; He Z.Dyes Pigm. 2023, 220, 111662. [93] Jiao Y.; Yang R.; Luo Y.; Liu L.; Xu B.; Tian W. CCS Chem. 2022, 4, 132. [94] Weerasekara R. K.; Uekusa H.; Hettiarachchi C. V. Cryst. Growth Des. 2017, 17, 3040. |
[1] | 李非凡, 余康, 倪传志, 朱园园, 曾婕, 古双喜. 测定氨基酸浓度和对映体组成的手性荧光探针[J]. 有机化学, 2024, 44(6): 1862-1869. |
[2] | 刘琳, 陈琳, 胡晓玲, 钟克利, 张璟琳, 汤立军. 基于苯并吡喃点亮型硫化氢荧光探针在食品检测中的应用与细胞成像[J]. 有机化学, 2024, 44(6): 2027-2032. |
[3] | 李治, 李祯龙, 刘俊杰, 憨卫国, 游劲松, 宾正杨. 基于七元环三芳胺给体的蓝光热活化延迟荧光材料的构筑[J]. 有机化学, 2024, 44(6): 2006-2013. |
[4] | 张文艳, 王丹, 罗仁洁, 刘会玲. 近红外荧光手术导航探针的研究进展[J]. 有机化学, 2024, 44(6): 1760-1776. |
[5] | 张继东, 杨垚, 张杰, 厍伟. 基于聚集诱导效应(AIE)-激发态分子内质子转移(ESIPT)效应的四苯乙烯荧光探针对Zn(II)检测研究[J]. 有机化学, 2024, 44(4): 1337-1342. |
[6] | 徐冬青, 童海姗, 沈杰, 邱万伟, 钱立生. 脂滴特异性荧光探针的构建及可视化肝肿瘤细胞[J]. 有机化学, 2024, 44(4): 1240-1246. |
[7] | 程晓红, 刘发龙, 孙进博, 张锐. 一种用于次氯酸根实时高灵敏度检测的络合物基荧光探针[J]. 有机化学, 2024, 44(4): 1284-1292. |
[8] | 吴思敏, 唐嘉欣, 周于佳, 徐学涛, 张昊星, 王少华. 2β-Acetoxyferruginol去醋酸基骨架衍生物抑制α-葡萄糖苷酶活性研究[J]. 有机化学, 2024, 44(2): 613-621. |
[9] | 马翠云, 罗海澜, 张福华, 郭丹, 陈树兴, 王飞. 3-Pyrrolyl BODIPY的绿色生物合成、光物理性质及应用研究[J]. 有机化学, 2024, 44(1): 216-223. |
[10] | 张莹珍, 江丹丹, 李娟华, 王菁菁, 刘昆明, 刘晋彪. 高选择性硒代半胱氨酸荧光探针的构建策略及成像[J]. 有机化学, 2024, 44(1): 41-53. |
[11] | 杨维清, 葛宴兵, 陈元元, 刘萍, 付海燕, 马梦林. 1,8-萘酰亚胺衍生物的设计、合成及其对半胱氨酸的识别研究[J]. 有机化学, 2024, 44(1): 180-194. |
[12] | 李焕清, 陈兆华, 陈祖佳, 邱琪雯, 张又才, 陈思鸿, 汪朝阳. 基于有机小分子的汞离子荧光探针研究进展[J]. 有机化学, 2023, 43(9): 3067-3077. |
[13] | 丁炳辉, 韩少辉, 熊海青, 王本花, 左伯军, 宋相志. 高选择性比率型荧光探针用于急性肺损伤中次氯酸的检测[J]. 有机化学, 2023, 43(8): 2878-2884. |
[14] | 赵洋, 陈盼盼, 韩立志, 王恩举. 三苯基咪唑衍生物的聚集诱导发光性质及其细胞成像应用[J]. 有机化学, 2023, 43(7): 2454-2461. |
[15] | 李宜芳, 王耀, 牛华伟, 陈秀金, 李兆周, 王永国. 线粒体靶向的二氧化硫荧光探针研究进展[J]. 有机化学, 2023, 43(6): 1952-1962. |
阅读次数 | ||||||
全文 |
|
|||||
摘要 |
|
|||||